Διάσταση κοιλιακών και θεραπευτική άσκηση σε γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη και μετά τον τοκετό

Διάσταση κοιλιακών είναι η αύξηση της φυσιολογικής απόστασης μεταξύ του δεξιού και αριστερού ορθού κοιλιακού. Τους ενώνει μία λευκή περιτονιακή δομή που εκτείνεται από το κατώτερο σημείο του στέρνου μέχρι χαμηλά στη λεκάνη. Αυτή η δομή ονομάζεται «Λευκή Γραμμή» και το φυσιολογικό της πλάτος διακυμένεται κατά το μήκος της. Στην εγκυμοσύνη πιο επιρρεπής για διάσταση είναι η περιοχή γύρω από τον ομφαλό, της οποίας το φυσιολογικό πάχος είναι στα 2.7 εκ. [1]. Αυτό γίνεται λόγω ορμονοελαστικών αλλαγών του συνδετικού ιστού και των μηχανικών φορτίων πάνω στο κοιλιακό τοίχωμα από το αναπτυσσόμενο έμβρυο.

Η διάσταση του ορθού κοιλιακού εμφανίζεται συνήθως στο δεύτερο τρίμηνο της κυοφορίας. Η εμφάνισή της κυμαίνεται από 66% έως και 100% των εγκύων κατά το τρίτο τρίμηνο της κυοφορίας [2,3,4] και υπάρχει στο 53% των γυναικών αμέσως μετά τον τοκετό [5].

Η μέτρηση της διάστασης του ορθού κοιλιακού γίνεται κυρίως με τρείς τρόπους. Α) Με αριθμό δακτύλων, Β) με απεικονιστική υπερηχογραφία και Γ) με τη χρήση παχύμετρου. Και οι τρείς μέθοδοι έχουν κριθεί αξιόπιστες με μια μικρή υπεροχή αυτής των υπερήχων [6,7].

Παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης διάστασης κοιλιακών είναι η ηλικία κυοφορίας ένω των 34 ετών, η πολλαπλή κυοφορία (π.χ. δίδυμα), τα μεγάλα μωρά και η καισαρική τομή [8].

Κλινική πορεία

Η μεγαλύτερη ελάττωση της διάστασης των κοιλιακών σημειώνεται στις πρώτες 8 εβδομάδες μετά τον τοκετό [9] και έχει παρατηρηθεί ότι η επικράτησή της στον 1 χρόνο μετά τον τοκετό μπορεί να φθάσει το 32,6% των γυναικών που είχαν διαγνωσθεί από την εγκυμοσύνη [10]. Η διάσταση του ορθού κοιλιακού έχει συσχετισθεί με οσφυοπυελικό πόνο (πόνο στη μέση και στη περιοχή της λεκάνης) [11], με ελάττωση της δύναμης και αντοχής των κοιλιακών ακόμα και σε γυναίκες που ακολοθούσαν πρόγραμμα αερόβιας άσκησης κατά την εγκυμοσύνη [12] και με ουρογυναικολογική δυσλειτουργία [13]. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει αυτό που έδειξε η τελευταία έρευνα, οτι δηλαδή η διάστηση κοιλιακών μυών λόγω εγκυμοσύνης μπορεί μεταγενέστερα στην φάση της εμμηνόπαυσης να συνισφέρει στα προβήματα του πυελικού εδάφους όπως είναι η ακράτεια ούρων.

Κλινικώς φαίνεται να υπάρχουν δύο κατηγορίες γυναικών που εμφανίζουν διάσταση κοιλιακών λόγω κυοφορίας. Η μία έχει να κάνει με τις γυναίκες που κατάφεραν με διάφορους τρόπους, όπως η άσκηση που εστιάζει στη σωστή ενδυνάμωση του κοιλιακού τοιχώματος, να μπορούν να πετυχαίνουν ικανή μεταφορά φορτίων διαμέσου του κορμού τους με ή χωρίς ελάττωση της διάστασης. Η άλλη έχει να κάνει με τις γυναίκες που ενώ οι υπόλοιπες δομές τους έχουν επιστρέψει στα κανονικά, η διάσταση των κοιλιακών παραμένει και δεν μπορούν να πετύχουν τις στρατηγικές μεταφοράς φορτίων διαμέσου του σώματός τους με αποτέλεσμα τον οσφυϊκό πόνο και την δυσλειτουργία [14]. Συνήθως οι γυναίκες που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία εάν έχουν προσπαθήσει να εκγυμναστούν και τα συμπτώματα παραμένουν, έχουν υποστεί σοβαρή ζημιά στις περιτονιακές δομές της μέσης γραμμής και οδηγούνται στην χειρουργική αντιμετώπιση [15,16].

Διάσταση Κοιλιακών και Θεραπευτική Άσκηση

Εκτός του χειρουργείου ο μόνος άλλος τρόπος που υπάρχει για να ελαττώσει μία γυναίκα τη διάσταση των κοιλιακών της είναι η άσκηση. Οι ασκήσεις που στοχεύουν σε αυτό είναι επι τω πλείστον ενδυνάμωσης του κοιλιακού τοιχώματος μέσω επιβλεπόμενων – καθοδηγούμενων (όπως Pilates) προγραμμάτων. Υπάρχουν έρευνες που έχουν μελετήσει το κατά πόσο βοηθούν οι ασκήσεις στη μείωση της διάστασης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό.

Άσκηση στην εγκυμοσύνη

Σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν εξασκούνται κατά τη διάρκεια της εγκυνοσύνης, αυτές που κάνουν άσκηση έχουν περίπου 1 στις 3 πιθανότητες να μην αναπτύξουν καθόλου διάσταση του ορθού κοιλιακού [17].

Η εξάσκηση κατά την εγκυμοσύνη έχει πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα στις περιπτώσεις που οι γυναίκες έχουν ήδη αναπτύξει διάσταση κοιλιακών στην εγκυμοσύνη. Σε αυτή τη περίπτωση έχει δειχθεί επιστημονικά πως γυναίκες που ακολούθησαν πρόγραμμα συστημτικής άσκησης κατά την εγκυμοσύνη εμφάνισαν μικρότερου βαθμού διάσταση ορθού κοιλιακού πριν και μετά τον τοκετό και με μικρότερο χρόνο διόρθωσης της διάστασης [18,8]. Ακόμα και η συστηματική βάδιση κατά την εγκυνοσύνη έχει θετικά αποτελέσματα για την μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης διάστασης κοιλιακών [5].

Άσκηση μετά τον τοκετό

Η επιβλεπόμενη και καθοδηγούμενη απο ειδικό άσκηση των κοιλιακών και του κορμού των γυναικών μετά τον τοκετό έχει θετικά αποτελέσματα στην ελάττωση της διάστασης του ορθού κοιλιακού. Οι ειδικοί μπορεί να χρησιμοποιήσουν κορσέ σίσφιξης της κοιλιάς ή άλλες τεχνικές περίδεσης και επίδεσης όπως tubigrip και taping ταυτόχρονα με το πρόγραμμα ενδυνάμωσης [19, 20, 21, 22].

Σύνοψη

Συνοψίζοντας, είδαμε οτι η διάσταση του ορθού κοιλιακού μυός είναι μία πολύ συχνή λόγω κυοφορίας μυοσκελετική παθολογία, η οποία εμφανίζεται συνήθως από το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και μπορεί να υπάρχει για μεγάλο διάστημα έως και μονίμως μετά τον τοκετό. Η διάσταση μπορεί να επηρρεάσει με πόνο και δεισλειτουργία τις γυναίκες τόσο στις μυοσκελετικές τους επιδόσεις (οσφυαλγία στις καθημερινές δραστηριότητες και χόμπι) όσο και ουρογυναικολογικώς (όπως ακράτεια) λόγω του ότι συνησφέρει στην παθολογία του πυελικού εδάφους.

Η άσκηση για την αντιμετώπιση της διάστασης κοιλιακών είναι η έως τώρα καλύτερη μη χειρουργική επιλογή που έχουν οι εγκυμονούσες και οι γυναίκες μετά από τοκετό ή τοκετούς. Καλό είναι να δρα με την μορφή πρόληψης, οπότε να ξεκινάει από την εγκυμοσύνη και να είναι τακτική και υπό την επίβλεψη ειδικού για τέτοιες περιπτώσεις.

Αναφορές

1. Rath AM, Attali P, Dumas JL, Goldlust D, Zhang J, Chevrel JP. Theabdominal linea alba: an anatomo-radiologic and biomechanical study.Surg Radiol Anat 1996;18:281–8.
2. Boissonnault JS, Blaschak MJ. Incidence of diastasis recti abdominisduring the childbearing year. Phys Ther 1988;68:1082–6.
3. Hanneford R, Tozer J. An investigation of the incidence, degree andpossible predisposing factors of the rectus diastasis in the immedi-ate post-partum period. J Nat Obstet Gynaecol Special Group AustPhysiother Assoc 1985;4:29–32.
4. P, Pascoal A, Carita A, Bo A. Prevalence and risk factors of diastasis recti abdominis for late pregnancy to 6 months postpartum, and relationship with lumbo-pelvic pain. Manual Therapy 2015; 20: 200-205.
5. Candido G, Lo T, Janssen P. Risk factors for diastasis of therecti abdominis. J Assoc Chart Physiother Womens Health 2005;97:49–54.
6. Mota P, Pascoal AG, Sancho F, Carita AI, Bo K. Reliability of theinter-rectus distance easured by palpation. Comparison of palpationand ultrasound measurements. Man Ther 2013;18:294–8.
7. Turan V, Colluoglu C, Turkyilmaz E, et al. Prevalence of diastasis recti abdominis in the population of young multiparous adults in Turkey. Ginekol Pol 2011;82:817–21.
8. Lo T, Candido G, Janssen P. Diastasis of the recti abdominis inpregnancy: risk factors and treatment. Physiother Can 1999;51:32–6,44.
9. Coldron Y, Stokes MJ, Newham DJ, Cook K. Postpartum characteristics of rectus abdominis on ultrasound imaging. Man Ther 2008 May;13(2):112e21.
10. Sperstad J, Tennfjord M, Hilde G, Ellström M. Diastasis recti abdominis during pregnancy and12 months after childbirth: prevalence, risk factors and report of lumbopelvic pain. Br Jour Sports Med 2016; 50:1092-1096.
11. Parker MA, Millar AL, Dugan SA. Diastasis rectus abdominis and lumbo-pelvic pain and dysfunction—are they related? J Womens Health Phys Ther 2009;33:15–22.
12. Gilleard WL, Brown JMM. Structure and function of the abdominal muscles in primigravid subjects during pregnancy and the immediate postbirth period. Physical therapy. Am Phys Ther Assoc 1996 Jul 1;76(7):750e62.
13. Spitznagle TM, Leong FC, Van Dillen LR. Prevalence of diastasis recti abdominis in a urogynecological patient population. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 2007;18:321–8.
14. Lee DG, Lee LJ, McLaughlin L. Stability, continence and breathing: the role of fascia following pregnancy and delivery. J Bodywork Move Ther 2008;12:333–48.
15. Pereira N, Sciaraffia C, Danilla S, Parada F, Asfora C, Moral C. Effects of Abdominoplasty on Intra-Abdominal Pressure and Pulmonary Function 2016; Aesthetic Surgery Journal: 36(6)
16. Taranto I. The relief of low back pain with WARP adominoplasty: a preliminary report. Plastic Reconstruct Surg 1990;85:545–55.
17. Benjamin DR, van de Water AT, Peiris CL. Effects of exercise on diastasis of the rectus abdominis muscle in the antenatal and postnatal periods: a systematic review. Physiotherapy 2014;100:1–8.
18. Chiarello CM, Falzone LA, McCaslin KE, Patel MN, Ulery KR. The effects of an exercise program on diastasis recti abdomi-nis in pregnant women. J Womens Health Phys Ther 2005;29: 11–6 [corrected, published erratum appears in J Womens Health Phys Ther 2005;29:76].
19. Mesquita LA, Machado AV, Andrade AV. Physiotherapy for reduction of diastasis of the recti adbominis muscles in the postpartum period. Rev Brasil Ginecol Obstet 1999;21:267–72
20. Acharry & Kutty. Abdominal exercise with bracing, therapeutic efficacy in reducing diastasis – recti among postpartal females. Int Jour Physiotherapy Res 2015; 3(2): 999-05
21. Sheppard S. Case study. The role of transversus abdominus in post partum correction of gross divarication recti. Man Ther 1996;1:214–6.
22. Thornton SL, Thornton SJ. Management of gross divarication of the recti abdominis in pregnancy and labour. Physiotherapy 1993;79:457–8.